Ethiopia ndi amodzi mwa mayiko akulu kwambiri omwe amalima ndi kutumiza kunja ku Africa chifukwa chotumiza zochuluka kumsika wapadziko lonse lapansi.Sesame amapangidwa m'madera osiyanasiyana ku Ethiopia.Imakula ngati mbewu yayikulu ku Tigray, Amhara, ndi Somilia, ndi Ormia
Zovuta ndi Mwayi womwe ukupezeka ku Ethiopia pakupanga sesame ndi kutumiza kunja
Mwayi wopanga sesame ku Ethiopia
Mitundu yosiyanasiyana ya agro-ecology ku Ethiopia ndiyoyenera kupanga sesame.Mitundu ingapo ya sesame imabzalidwa ku Ethiopia.Mwayi ndi chiyembekezo chamtsogolo cha sesame ku Ethiopia zikuwonetsedwa motere.
- Malo oyenera kupanga sesame: pali malo akulu m'magawo osiyanasiyana ku Ethiopia kuti apange sesame (Tigray, Amhara, Benshangul Assosa, Gambella, Oromia, Somalia ndi zigawo za SNNP),
- Pakufunika kwabwino kwa sesame yaku Ethiopia pamsika wapadziko lonse lapansi,
- Pali mitundu yochepa yomwe ikufufuzidwa ndikutsimikiziridwa m'malo osiyanasiyana ofufuza m'dziko lonselo, ndipo kufalitsa mitunduyi kwa alimi ndi olima kuyenera kukhala kolimbikitsa.Kulimbikitsa kafufuzidwe ndi chitukuko cha sesame, kulabadira zomwe mbewuyo ikupereka mdziko muno zithandizira kupanga ndi kukolola kwa mbewu.Komabe, mbewuyo siikula kwambiri mosasamala kanthu za ndalama zake zakunja.
- Pali gwero lalikulu la ntchito pa nthawi yachitukuko (kubzala, kupalira ndi kukolola)
- Ngongole yobwerekedwa ndi boma ndi anthu omwe ali ndi ngongole pazambiri za sesame
5. Kusaganiziranso za kafukufuku wa sesame poyerekeza ndi mbewu zina monga chimanga ndi tirigu ngakhale kuti ndi chinthu chachikulu chotumizidwa kunja pafupi ndi khofi.
6. Kuperewera kwa njira zamakono (zobzala, zokolola): alimi ambiri a udzu ndi alimi omwe sangakwanitse kugula makina amakono obzala, kukolola ndi kupunthira.
7. Kusowa kwa malo abwino
8. Kusayankhidwa bwino kwa feteleza wa mbewu ya sesame
9. Kuphwanyika: makapisozi achilengedwe a sesame amathyola ndi kukhetsa njere zikafika kukhwima komanso kukolola mochedwa.Zokolola zambiri za sesame zimatayika chifukwa chophwanyika, ngakhale kukolola ndikumanga m'mitolo komwe kumatchedwa 'Hilla'.Kusonkhanitsa zokolola pamtunda wosalala kapena mapepala apulasitiki ndi njira yabwino yothetsera.
Ulimi wang'onoang'ono Kupanga kwa Sesame m'madera osiyanasiyana ku Ethiopia kumachitika ndi malo osiyanasiyana.Otsatsa malonda akuluakulu omwe ali ndi mahekitala mazana ambiri, pamene alimi ang'onoang'ono ali ndi malo ocheperapo mahekitala khumi, kumene m'madera ena okhala ndi magawo osiyanasiyana, omwe amawononga ndalama zowonjezera, komanso kusamalira mbewu mosagwirizana.Ulimi wang'onoang'ono wotsatizana ndi njira yobweretsera m'mbuyo umapangitsa kuti ulimi ukhale wochepa kwambiri.Zokolola za Sesame m'madera ambiri pansi pa alimi
kasamalidwe ndi ochepera 10Qt/ha.Opanga ndalama amagwiritsa ntchito njira yayikulu yopangira m'malo mozama
kupanga, komwe kupanga kumakhala kocheperako mosasamala kanthu za kukula kwa munda.
4. Kutumiza kwa Sesame ndi malonda
Sesame ndiye mbewu yotsogola kwambiri yamafuta ku Ethiopia komanso yachiwiri yomwe imatumiza kunja komwe imathandizira kuti dziko lino lizigulitsa kunja.Mbeu zambewu za sesame padziko lonse lapansi, zokolola komanso malo omwe analipo mchaka cha 2012 anali matani 4441620, 5585 Hg/ha ndi mahekitala 7952407 motsatira. .FAOSTAT.fao.org) .
China ndi yomwe imagulitsa kwambiri njere za sesame zaku Ethiopia.Mu 2014 Ethiopia idagulitsa kunja matani 346,833 ambewu yambewu ndikupeza ndalama za USD 693.5 miliyoni.Komabe, mchaka cha 2015 katundu wa ufuta kunja adatsika ndi 24% chifukwa cha nyengo yoyipa yakusakhazikika kwa mbeu komanso kutsika mtengo komanso kuchuluka kwambewu zambewu.
Nthawi yotumiza: Oct-14-2022
